Kanadyjska Agencja Kosmiczna (Canadian Space Agency, CSA) przyznała naukowcom z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy grant umożliwiający dostęp do niepublicznych danych z satelitów RADARSAT. Tym samym UKW dołączył do elitarnego grona jednostek naukowych na świecie, które korzystają z tego strategicznego źródła informacji satelitarnej, obejmującego cykliczne (co 12 dni) pełne pokrycie obszaru Kanady, w tym regionów Arktyki.

Dostęp ten ma kluczowe znaczenie dla realizacji projektu badawczego finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki OPUS 27 pt.: „Arktyczne delty jak gąbki: W jakim stopniu równiny deltowe filtrują wodę z osadów i węgla?”. Badania prowadzone są m.in. w delcie rzeki Mackenzie, jednym z najważniejszych ekosystemów arktycznych świata.

Weryfikacja i procedura dostępu

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego uzyskał oficjalny dostęp do zasobów satelitarnych RADARSAT po pozytywnej weryfikacji złożonego wniosku przez odpowiednie agencje rządowe Kanady. Dostęp do tych danych jest przywilejem i podlega ścisłej kontroli na mocy przepisów Remote Sensing Space Systems Act, a ich udostępnienie możliwe jest m in. w ramach grantów naukowych CSA.

Szczególnie cenna jest możliwość wykorzystania zobrazowań z RADARSAT Constellation Mission (RCM) – konstelacji trzech satelitów wystrzelonych w 2019 roku, które zapewniają wysokiej jakości dane radarowe. Uzyskanie dostępu wymaga przejścia specjalnej procedury rejestracyjno-weryfikacyjnej.

Z inicjatywy zespołu badawczego UKW, kierowanego przez prof. Michała Habela i z udziałem dr. Anirbana Mukhopadhyaya – specjalisty w zakresie analiz zobrazowań satelitarnych – w lipcu br. JM Rektor UKW złożył formalny wniosek do CSA. Wniosek ten został właśnie zaakceptowany. W marcu zespół uzyskał ponadto licencję badawczą od Rządu Terytoriów Północno-Zachodnich Kanady na prowadzenie badań na terytorium Kanady (nr licencji 17694), co dodatkowo uwiarygodniło celowość przyznania dostępu do niepublicznych danych satelitarnych.

Silne wsparcie międzynarodowego eksperta

Silnym wsparciem realizowanego projektu jest dr Anirban Mukhopadhyay, który w 2024 roku został zatrudniony na Wydziale Nauk Geograficznych UKW. Jest on uznanym specjalistą w zakresie algorytmów sztucznej inteligencji i głębokiego uczenia (deep learning) do wyodrębniania cech terenu z danych satelitarnych.

Dr Mukhopadhyay zdobywał doświadczenie m in. w Azjatyckim Instytucie Technologicznym w Tajlandii, w Indyjskim Instytucie Teledetekcji, a także podczas dwuletniego stażu podoktorskiego na Uniwersytecie Manitoba w Kanadzie. Jest autorem ponad 120 publikacji naukowych o zasięgu międzynarodowym, a jego dorobek znajduje odzwierciedlenie w wskaźniku H-index = 25. Wnosi on do projektu unikalne kompetencje w zakresie przetwarzania dużych zbiorów danych satelitarnych i zaawansowanej analityki obrazowej, co ma kluczowe znaczenie dla badań arktycznych.

Nowe możliwości badawcze w Arktyce

Dane RADARSAT, w tym wysokorozdzielcze obrazy radarowe SAR o dokładności do 5 m, otwierają przed zespołem UKW unikalne możliwości badawcze. Zobrazowania te pozwalają m.in. na:

• monitorowanie zasięgu wód oraz łączności hydrologicznej pomiędzy kanałami a jeziorami,
• obserwację sezonowych powodzi i procesów zlodzenia,
• śledzenie depozycji osadów i zmian morfologicznych,
• wspieranie modelowania procesów rzecznych,
• ocenę zagrożeń dla tradycyjnych szlaków transportowych i dostępu społeczności lokalnych w warunkach zmian klimatu.

Dostęp do zasobów CSA stanowi dla UKW strategiczne wzmocnienie potencjału badawczego. Co istotne, jest to również alternatywa dla płatnych, komercyjnych baz danych satelitarnych z USA. Podczas gdy darmowe dane z misji Sentinel (10 m) czy Landsat (30 m) oferują rozdzielczość obrazu ograniczoną, obrazy SAR z RADARSAT umożliwiają szczegółową analizę w skali lokalnej, dzięki rozdzielczości sięgającej 5 m.

Prestiżowe wyróżnienie dla UKW

Uzyskanie dostępu do danych RADARSAT to nie tylko narzędzie wspierające realizację projektu OPUS 27, ale także prestiżowe wyróżnienie dla Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. UKW znalazł się bowiem w gronie nielicznych ośrodków naukowych na świecie, które uzyskały zaufanie Kanadyjskiej Agencji Kosmicznej i mogą korzystać z zasobów o strategicznym znaczeniu dla badań nad zmianami klimatu, procesami geomorfologicznymi i hydrologią obszarów arktycznych.