W czasopiśmie Ecological Indicators (Vol. 178, 2025, s. 114059; 200 pkt. MNiSW) ukazała się publikacja pt. Evolution of a reservoir shore zone: Geomorphological and ecological responses to water-level fluctuations. Autorami artykułu są dr hab. Halina Kaczmarek, prof. uczelni oraz dr hab. Michał Habel, prof. uczelni z Wydziału Nauk Geograficznych UKW, a także dr Sebastian Tyszkowski z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.

Praca stanowi rezultat wieloletnich badań nad ewolucją strefy brzegowej nizinnego zbiornika Jeziorsko, funkcjonującego w warunkach regularnych kilkumetrowych wahań poziomu wody. Analizy objęły zmiany na całej długości lini brzegowej jakie zaszły w okresie 31 lat jego eksploatacji – od napełnienia zbiornika w 1991 roku do 2022 roku. Badania terenowe rozpoczęto w 1999 roku, a wszystkie dane zostały zebrane bezpośrednio przez zespół autorów.

Autorzy przeanalizowali procesy zachodzące na styku lądu i wody w perspektywie ponad trzech dekad, zwracając szczególną uwagę na reakcje geomorfologiczne i ekologiczne wywołane wahaniami poziomu wody. Do analiz wykorzystano szeroki wachlarz metod – od klasycznego mapowania geomorfologicznego, przez interpretację zdjęć lotniczych, po nowoczesne technologie LiDAR oraz zaawansowane analizy geoprzestrzenne.

Rezultaty badań pokazały, że w pierwszej dekadzie istnienia zbiornika ponad 60% linii brzegowej było aktywne (erozyjne lub akumulacyjne). W kolejnych latach dynamika uległa wyraźnemu spowolnieniu – udział odcinków aktywnych spadł do około 40%, a następnie ustabilizował się. Zmieniła się także struktura brzegów: malejąca rola odcinków erozyjnych i neutralnych kontrastowała z rosnącym znaczeniem odcinków akumulacyjnych. Wyróżniono również nowy typ – brzeg biogeniczny, zdominowany przez trwałą roślinność.

Szybkość i kierunek transformacji brzegów były silnie uzależnione od ich morfometrii: strefy płytkie i sąsiadujące z mieliznami reagowały później i wolniej, natomiast głębsze odcinki przechodziły gwałtowne i dynamiczne zmiany. Wahania poziomu wody tworzyły swoistą „ruchomą” strefę przejściową, która sprzyjała ekspansji roślinności, ale jednocześnie ograniczała jej dalszy rozwój.

Publikacja wnosi istotny wkład do badań nad funkcjonowaniem strefy lądowo-wodnej. Jej wyniki pokazują, jak długotrwałe znaczne wahania poziomu wody wpływają na ewolucję brzegów i rozwój ekosystemów, a także jak ważne jest uwzględnianie tych procesów w planowaniu i zarządzaniu zbiornikami wodnymi. Otrzymane rezultaty mogą stanowić punkt odniesienia zarówno dla przyszłych badań interdyscyplinarnych, jak i dla praktyki gospodarki wodnej w Polsce i na świecie.

Pełna wersja artykułu dostępna na stronie czasopisma.